കുംഭമേള, ഭക്തിസാന്ദ്രമായ വിശ്വാസത്തിന്റെ മഹാസംഗമം. ലക്ഷക്കണക്കിന് തീർഥാടകർ ഗംഗയിൽ മുങ്ങിമുങ്ങി സ്നാനം ചെയ്യുമ്പോൾ, അവിടെയുള്ള ജലഗുണമേന്മയെ ബാധിക്കാനിടയാകുന്നു. ഇത്തവണ, കേന്ദ്ര മലിനീകരണ നിയന്ത്രണ ബോർഡിന്റെ (CPCB) പുതിയ പഠനം ഗംഗയിലെ കോളിഫോം ബാക്ടീരിയയുടെ അളവ് അപകടകരമായ രീതിയിൽ ഉയർന്നതായി വ്യക്തമാക്കുന്നു. ഇത് ഗംഗയുടെ ശുദ്ധതയ്ക്ക് നേരിടുന്ന ഏറ്റവും വലിയ വെല്ലുവിളികളിലൊന്നായി മാറിയിരിക്കുകയാണ്.
കുംഭമേള നടക്കുന്ന പ്രയാഗ്‌രാജ്, ഹരിദ്വാർ, ഉജ്ജയ്‌നി, നാശിക് എന്നിവിടങ്ങളിൽ കോടിക്കണക്കിന് തീർഥാടകർ ഒരേ സമയം നദിയിൽ പ്രവേശിക്കുമ്പോൾ, അവരുടെ ഉപയോഗിച്ച വസ്ത്രങ്ങൾ, പൂക്കൾ, പ്ലാസ്റ്റിക് കുപ്പികൾ എന്നിവ ജലത്തിൽ കലരുന്നു. കൂടാതെ, സമീപപ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള മാലിന്യജലവും വ്യാവസായികമാലിന്യങ്ങളും ഗംഗയിലേക്ക് ഒഴുകുന്നത് ജലഗുണമേന്മയെ കൂടുതൽ ദോഷകരമാക്കുന്നു.
CPCB നടത്തിയ പരിശോധനയിൽ, കോളിഫോം ബാക്ടീരിയയുടെ അളവ് ഗംഗയിലൂടെ കടന്നു പോകുന്ന പല തീർത്ഥകേന്ദ്രങ്ങളിലും അതീവ അപകടകരമായ നിലയിൽ എത്തിയെന്ന് കണ്ടെത്തി. ഈ ബാക്ടീരിയ മനുഷ്യശരീരത്തിൽ പ്രവേശിക്കുമ്പോൾ അതിരൂക്ഷമായ ആരോഗ്യപ്രശ്നങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കാനിടയുണ്ട്.
മലിനീകരണത്തെ തുടർന്ന് ഗംഗയിൽ സ്നാനം ചെയ്യുന്നവരും അതിന്റെ ജലം ഉപയോഗിക്കുന്നവരും ആരോഗ്യപരമായ ഭീഷണി നേരിടുന്നു. കോളിഫോം ബാക്ടീരിയയാൽ വയറിളക്കം, അഗ്നിമാന്ദ്യം, കടുത്ത പനി തുടങ്ങിയ രോഗങ്ങൾ പ്രചരിക്കാം. ഇതോടൊപ്പം, നദിയിലെ ജീവവൈവിധ്യത്തെയും ഇത് ഗുരുതരമായി ബാധിക്കുന്നു. ജലത്തിലെ ഓക്സിജന്റെ അളവ് കുറയുന്നതിനാൽ മീൻ, തുടങ്ങി നിരവധി ജീവജാലങ്ങൾ നിലനിൽക്കാനാകാതെ ചത്തുതീർക്കുന്നു.
കൂടാതെ, ലക്ഷക്കണക്കിന് ജനങ്ങൾക്ക് കുടിവെള്ളമായി ആശ്രയിക്കുന്ന ഗംഗ മലിനമായതോടെ ശുദ്ധജലക്ഷാമം രൂക്ഷമാകുന്നു. മലിനീകരണം തുടരുമെങ്കിൽ ഭാവിയിൽ ഗംഗയെ ഒരു ജീവനിൽക്കാതെ ഒഴുകുന്ന ചിതലായ ഒരു ജലശേഖരമായി കാണേണ്ടി വരും.
ഈ പ്രശ്‌നം നിയന്ത്രിക്കാൻ സർക്കാരും തീർഥാടകരും ഒരുപോലെ ഉണർന്നു പ്രവർത്തിക്കേണ്ടതുണ്ട്. തീർഥാടകർ ഗംഗയിലേക്ക് പൂക്കൾ എറിയുന്നതും പ്ലാസ്റ്റിക് ഉപയോഗിക്കുന്നതും പൂർണമായും നിരോധിക്കണം. കുംഭമേളയ്ക്കായി പ്രത്യേകമായി ജലശുദ്ധീകരണ സംവിധാനങ്ങൾ സ്ഥാപിക്കേണ്ടതുണ്ട്.
കൂടാതെ, CPCB, NGT (National Green Tribunal), കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന സർക്കാരുകൾ ചേർന്ന് മലിനീകരണ നിയന്ത്രണ നിയമങ്ങൾ കൂടുതൽ കർശനമാക്കണം. തീർഥാടകർ നദിയിലിറങ്ങുന്നതിന് മുമ്പ് ജലത്തിന്റെ ഗുണമേന്മ പരിശോധിച്ച് സുരക്ഷിതമാക്കാനുള്ള നടപടികൾ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതും അനിവാര്യമാണ്.
കുംഭമേള ഒരു ആദ്ധ്യാത്മിക മഹോത്സവം മാത്രമല്ല; ഗംഗയുടെ സംരക്ഷണത്തിനായുള്ള ഒരു ഉത്തരവാദിത്തവുമാണ്. ശുദ്ധജലത്തിന്റെ അനിവാര്യതയെ മനസ്സിലാക്കുകയും, ഭക്തിയും പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണവും ഒരുപോലെ മുന്നോട്ടുവയ്ക്കുന്ന ഒരു മനോഭാവം വികസിപ്പിക്കുകയുമാണ് ഗംഗയെ നിലനിർത്താനുള്ള ഏക മാർഗം.